Overgang

De menopauze is niet precies hetzelfde als de overgang. Menopauze betekent het stoppen van je menstruatie. Het proces van hormonale veranderingen dat wij de overgang noemen kan al vele jaren vóór het stoppen van je menstruatie beginnen.

Wanneer?

Bij 90% van de vrouwen dienen de eerste tekenen van de overgang zich aan ergens tussen het 43e en 49e levensjaar.

De eerste tekenen zijn meestal een veranderend menstruatiepatroon; minder regelmatig en met minder of juist meer bloedverlies. Wij spreken wel van pre-menopauze. De echte menopauze kan dan vaak nog 2 tot 5 jaar op zich laten wachten.

Oestrogeen

Het proces van overgang wordt in gang gezet doordat je eierstokken geleidelijk minder oestrogeen hormoon gaan produceren. Dat heeft te maken met een geleidelijk veranderende rijping van eicellen. Uiteindelijk vindt er helemaal geen rijping meer plaats en daarmee stopt ook de oestrogeenproductie in je eierstokken grotendeels. 

Je hypofyse probeert met meer productie van FSH (Follikel Stimulerend Hormoon) de productie nog enigszins op peil te houden. Bij bloedonderzoek rond de overgang zie je dan ook een geleidelijke stijging van het FSH.

Overgangsverschijnselen

Klachten rond de overgang hebben vooral te maken met de reactie van je lichaam op de veranderende hormoonspiegels.

Verhevigde bloedingen kunnen optreden omdat de rijping van eicellen trager verloopt en daardoor de fase dat het baarmoederslijmvlies zich opbouwt langer duurt. Het slijmvlies wordt dikker en bij afstoting tijdens de menstruatie komt er meer bloed vrij. In dat geval moet je ook opletten dat je geen bloedarmoede ontwikkelt.

Het bekendste overgangsverschijnsel zijn de opvliegers; je krijgt het zomaar opeens heel warm, wordt rood en begint te transpireren. Dit verschijnsel heeft te maken met het feit dat je temperatuurscentrum in je hersenstam gevoelig is voor oestrogeen. Als dit daalt raakt het tijdelijk van slag. Het registreert plotseling een oververhitting, terwijl die er niet is. Je lichaam krijgt de opdracht warmte kwijt te raken via vaatverwijding en transpireren. Het gevolg kan zijn dat je het daarna juist weer koud hebt. 

Andere mogelijke gevolgen van een lager oestrogeen gehalte zijn:

• Verminderde botdichtheid
   
• Vaginale droogte en kwetsbaarder slijmvlies
   
• Ook de huid, mond en ogen kunnen droger worden
   
• Het hoofdhaar kan dunner worden en er is mogelijk meer haargroei in het gezicht
   
• Soms is er een toename van hoofdpijn en slechter slapen
   
• Soms worden vrouwen gevoeliger voor neerslachtigheid en nervositeit.

Niet alleen maar vervelend

Maar de overgang kent ook positieve kanten. Vaak zijn je kinderen al wat groter of al het huis uit en heb je meer tijd voor jezelf. Je wordt mogelijk rustiger en hebt meer ervaring en overzicht. Je kunt nu beter relativeren. Dingen die vroeger zo belangrijk leken zijn dat nu een stuk minder.

Veel vrouwen (en mannen) hebben in deze levensfase meer belangstelling voor spiritualiteit. Kortom, je ontwikkelt je geleidelijk in de richting van de "wijze oude vrouw", die in veel culturen zo hogelijk gewaardeerd wordt. In het westen, door onze obsessie met “jong blijven”, hebben wij vaak nog te weinig waardering voor deze ontwikkeling.

Wat kun je zelf doen om de periode van overgang goed door te komen?

Hormonen?

Er zijn veel vrouwen die om de klachten te verlichten hormonen slikken. Als je erg vroeg in de overgang komt is daar wat voor te zeggen, omdat het de afname van botdichtheid (osteoporose) binnen de perken houdt. Maar naarmate je ouder wordt zijn er toenemende risico’s verbonden aan hormoon vervangende therapie. Zo nemen de risico’s op borstkanker, hartproblemen en beroertes toe.

Natuur ondersteunen

Er bestaan ook een meer natuurlijke manieren om met overgangsklachten om te gaan.

Om osteoporose voor te zijn; zorg ervoor dat je al vóór de overgang beschikt over stevige botten. Kun je dat dan beïnvloeden? Jazeker! Door je botten flink te belasten door rennen en springen en te zorgen voor de juiste voeding, eventueel aangevuld met supplementen, kun je heel wat bereiken.

Eenmaal in de overgang moet je natuurlijk deze actieve en gezonde leefstijl zoveel mogelijk vol blijven houden. Kijk ook even bij de adviezen die wij geven voor gezonde botten onder Botten, Spieren en Gewrichten.

Mineralen en vitamine D

Het is daarbij belangrijk dagelijks voldoende mineralen op te nemen en in het bijzonder calcium. Calcium bevindt zich vooral in zuivel, bonen, groenten, granen, noten en vis. Maar calcium is niet altijd even goed opneembaar. Oxaalzuur (rabarber, spinazie, bieten en chocolade) en fytinezuur (volkorenproducten en bonen) verminderen de opneembaarheid van calcium en bepaalde andere mineralen.

Verder moet er voldoende vitamine D in je lichaam aanwezig zijn om calcium op te nemen.
Eenmaal in je lijf opgenomen kan het vasthouden van calcium negatief beïnvloed worden als je voeding teveel dierlijke eiwitten bevat. Kortom, er zijn aardig wat zaken die er toe kunnen leiden dat er toch te weinig calcium in je botten terecht komt.
Suppletie met calcium, eventueel in combinatie met magnesium, kan van belang zijn voor het onderhouden van je botten. Ook vitamine D en vitamine K2 zijn hierbij van belang.

Gezond gewicht

Na de overgang stopt je oestrogeenproductie niet helemaal. Onder andere in je vetweefsel worden oestrogenen aangemaakt. Zorg daarom dat je in de overgang niet te mager bent. Te zwaar (BMI van boven de 25) is natuurlijk ook niet goed, want dan loop je weer risico op allerlei andere kwalen.

Voeding

Overigens heeft voeding ook nog op een andere manier effect op overgangsklachten. Japanse vrouwen blijken veel minder vaak last te hebben van hun overgang. Dat komt mogelijk door het hoge gehalte aan fyto-oestrogenen (uit groenten, vruchten en granen) en isoflavonen (uit soja, linzen en kikkererwten) in hun voeding. Met name gefermenteerde sojaproducten (sojasaus en miso) zouden effectief zijn. Een potentieel nadeel is wel dat deze producten vaak erg zout zijn.

Zachte landing

Ook je hersenen zijn gevoelig voor de veranderende hormoonspiegels. Dat maakt je kwetsbaarder voor stemmingswisselingen. Op psychologisch vlak heb je mogelijk ook problemen met je veranderende rol als vrouw en moeder. Zorg dat je veel tijd voor jezelf hebt en leuke en interessante dingen te doen hebt. Zorg voor veel sociale contacten en exploreer nieuwe activiteiten. Misschien is het tijd om die yoga weer eens op te pakken, alsnog die studie te gaan doen of jezelf spiritueel verder te verdiepen.

Kortom, er is genoeg te doen om jezelf te helpen een zachte landing te laten maken in de overgang. Wij hopen je door deze teksten en de oderstaande producten een stukje op weg te kunnen helpen.