Zwangerschap en borstvoeding

De bevruchting van de eicel vindt plaats in de eileider. De bevruchte eicel begint zich al snel te delen en wordt in een aantal dagen geleidelijk richting baarmoeder getransporteerd. Na ongeveer een week zal de vrucht zich innestelen in het baarmoederslijmvlies.
In dit stadium bestaat de vrucht, of embryo, door snelle celdeling al uit honderden cellen.
 

Embryo

Na innesteling zullen deze cellen zich steeds verder gaan differentiëren tot weefsels en organen. Het embryo is nu via de navelstreng verbonden met de zich ontwikkelende placenta. Via de placenta kan de moeder stoffen uitwisselen met het embryo.

Omdat in de eerste 8 weken alle weefsels en organen worden aangelegd is deze periode van bijzonder belang. In deze fase moet het embryo, via de moeder, over alle benodigde stoffen kunnen beschikken die tijdens deze ontwikkelingsfase nodig zijn. Zo is bijvoorbeeld foliumzuur dan van groot belang voor een juiste ontwikkeling van het zenuwstelsel van het embryo.

In deze fase is het ook erg belangrijk om contact met ongezonde stoffen zoveel mogelijk te vermijden. Feitelijk moet je al ruim vóór je zwangerschap beginnen met het vermijden van schadelijke stoffen en daar gedurende de hele zwangerschap mee door gaan.
Het gaat dan om stoffen als nicotine en alcohol, maar ook om schadelijke medicijnen, oplosmiddelen, bepaalde kruiden en ziektekiemen.
Maar ook bepaalde vitamines kunnen de vrucht beschadigen als je er teveel van neemt; met name met vitamine A dien je voorzichtig te zijn.
Op de site van het Voedingscentrum vindt je meer informatie over wat je wel en niet tot je moet nemen tijdens de zwangerschap.
 

Foetus

Na ongeveer acht weken zijn alle organen aangelegd en spreken wij niet meer van een embryo, maar van een foetus. Een foetus is feitelijk al een mini mensje, ook al weegt hij nog maar een paar gram.

Tijdens de rest van de zwangerschap wordt de foetus geleidelijk steeds groter en al zijn organen krijgen de tijd om uit te rijpen.
 

Je lichaam verandert..

Tijdens de zwangerschap treden er allerlei veranderingen op in het lichaam van de moeder.
In het begin kun je misschien misselijk zijn. Dat is natuurlijk erg vervelend, maar het is waarschijnlijk onderdeel van een aangeboren mechanisme om giftige stoffen in je voeding en je omgeving te vermijden.
De menstruatie is gestopt en de hormoonproductie is nu gericht op de ontwikkeling van het kindje en de voorbereiding van je lichaam op de bevalling en het geven van borstvoeding.
Je bindweefsel wordt flexibeler, zodat straks bij de bevalling je kindje door je bekken kan passeren. Je borsten worden groter, doordat je borstklieren zich beginnen voor te bereiden op de borstvoeding, ook al duurt het nog maanden voordat het zover is.
Je gewicht neemt toe en als de misselijkheid voorbij is krijg je vaak trek voor twee. Er is dan ook extra voedsel nodig in deze fase, maar dat gaat vooral om hoogwaardige voedingsstoffen en niet om extra veel calorieën. Je beweegt namelijk vaak geleidelijk ook wat minder naarmate de zwangerschap vordert.
 

Bevalling

Na ongeveer negen maanden is je kindje klaar om geboren te worden. Wat het geboorteproces precies op gang brengt is niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk gaat het signaal uit van de longen van het kindje. Als die uitgerijpt zijn geven ze stoffen af die voor het lichaam van de moeder het teken vormen om  het proces van bevalling op te starten.

Tijdens de geboorte komt de baby in aanraking met de bacteriën van de moeder. Dit contact geeft een aanzet tot het aanmaken van de darmflora. De baby’s darmpjes bevatten tot de geboorte nog maar weinig bacteriën. (Maar zijn niet gehel steriel, zoals vroeger gedacht werd.) De samenstelling van de flora van de moeder is van invloed op de darmflora van de baby. Antibioticagebruik tijdens de zwangerschap heeft grote invloed op de samenstelling van baby's flora.
 

Borstvoeding

Na de bevalling begint de periode van borstvoeding. Tijdens de eerste dagen komt de productie van moedermelk op gang en heeft de melk een speciale samenstelling. Deze eerste melk is bijzonder rijk aan antistoffen, die helpen je kindje te beschermen tegen ziektekiemen. Ook helpt deze eerste melk om de darmen van je kindje in beweging te brengen.

De eerste 6 maanden van zijn leven vormt de moedermelk een volledige voeding voor de baby. Behalve wat extra vitamine K en D heeft hij verder niets nodig.
Daarna begint de bijvoeding; geleidelijk gaat het kindje wennen aan ander voedsel. Deze fase is belangrijk voor de smaakontwikkeling, maar ook voor de mondmotoriek en de verdere ontwikkeling van de darmflora.

Als zogende moeder zul je merken dat je meer trek hebt in eten dan normaal. Niet vreemd als je bedenkt dat je dagelijks een flinke hoeveelheid melk produceert, boordevol voedingsstoffen. Je voeding zal dus meer voedingsstoffen moeten bevatten dan normaal.
Ook ongezonde stoffen kun je doorgeven via de melk. Blijf dus, net als tijdens de zwangerschap, voorzichtig met giftige stoffen, medicijnen en kruiden.

Hoe lang je de borstvoeding voortzet hangt van veel dingen af en is een persoonlijke zaak. Sommige moeders houden hun kindje jaren aan de borst en anderen houden het al snel voor gezien.
Het kan ook gebeuren dat de borstvoeding van het begin af niet goed op gang komt of om andere redenen niet lukt. Of omdat je besloten hebt, om wat voor reden dan ook, je kindje flesvoeding te gaan geven.

Flesvoeding

De flesvoeding is tegenwoordig van heel hoge kwaliteit en er is ook veel keuze in merken en soorten. Borstvoeding is misschien de meest natuurlijke gang van zaken, maar wij weten ondertussen dat het ook heel goed mogelijk is om een kindje goed gezond groot te brengen met flesvoeding.
Aan flesvoeding is al vitamine K toegevoegd, dat hoef je dus niet extra te geven. 

Wat kun je zelf doen om de periode van zwangerschap en borstvoeding zo gezond mogelijk door te komen en je kindje een goede start te helpen geven?
 

Relax, je bent niet ziek!

Bedenk om te beginnen dat zwangerschap iets heel natuurlijks is. Er lopen op deze planeet ruim 7 miljard mensen rond die allemaal via zwangerschap en geboorte ter wereld gekomen zijn. Het gaat dus nogal eens goed. En de meeste van die mensen hadden lang niet de zorg die wij hier in het westen hebben.

Alle regels en adviezen rond de zwangerschap kunnen aanstaande moeders het idee geven dat ze het  allemaal heel makkelijk verkeerd kunnen doen, met heel nare gevolgen.
Natuurlijk is het belangrijk op een aantal zaken te letten, maar probeer dat op een relaxte manier te doen. Zo nauw hangt het nu allemaal ook weer niet en het is niet de bedoeling dat je van alle regeltjes en adviezen stress krijgt; ook dat is namelijk niet goed tijdens je zwangerschap!

En dat is dan ook ons eerste advies: zorg voor een relaxte zwangerschap. Maak je er niet te druk over. Je lichaam weet precies wat het aan het doen is en heeft jouw mentale bemoeienissen daar nauwelijks bij nodig. Luister naar je lichaam en zijn behoeften en geef je er aan over.

Verder komt het in je zwangerschap aan op goede voeding, voldoende slaap en een juiste verdeling tussen lichamelijke inspanning en rust.

Voeding

Onder goede voeding verstaan wij een gevarieerde voeding met voldoende eiwitten, veel groenten en fruit, hoogwaardige koolhydraten uit volkorenproducten, bonen en knolgewassen, hoogwaardige vetzuren uit plantaardige oliën en vette vis.
Als eiwitbronnen kun je gebruik maken van vis, vlees en zuivelproducten. Maar ook bonen, linzen en kikkererwten bevatten veel eiwitten. Noten en zaden vormen een goede aanvullende voedingsbron. Probeer onnodige voedseladditieven te vermijden door zoveel mogelijk alles zelf vers te bereiden. Probeer als het even kan zoveel mogelijk biologische producten te gebruiken en maak alles zorgvuldig schoon.

Het is voor de ontwikkeling van je kindje in ieder geval belangrijk dat alle voor de ontwikkeling essentiële stoffen voldoende in je voeding zitten. De westerse voeding kan nog weleens een tekort hebben aan omega 3 visvetzuren. Zorg dus dat je regelmatig vette vis eet, of neem visoliepreparaten. Ook vitamine D tekort komt vaak voor, met name in de winter. Ook dit kan een nuttige aanvulling zijn tijdens de zwangerschap.
Verder wordt foliumzuur in de zwangerschap aanbevolen, met name gedurende de eerste maanden.

Als een soort vangnet, om er zeker van te zijn dat je de belangrijkste micronutriënten voldoende binnenkrijgt kun je een speciaal multivitamine preparaat gebruiken voor in de zwangerschap. Dat zijn veilige preparaten, niet te hoog gedoseerd, waar ook de aanbevolen hoeveelheid foliumzuur inzit.

Beweging

Zorg dat je voldoende beweging krijgt. Beweging houdt je krachtig, soepel en gezond en geeft je de conditie die je later in je zwangerschap, als het misschien allemaal wat moeilijker gaat, hard nodig zult hebben.

Omdat je banden geleidelijk wat weker worden moet je daarbij wel opletten dat je inspanning niet te zwaar wordt. Vraag dus geleidelijk minder prestatie van je lichaam en vermijdt te inspannende sporten. Beweging kan ook bestaan uit lekker veel wandelen, zwemmen en eventueel zwangerschapsyoga en zwangerschapsgymnastiek.

Als je voelt dat je lijf wat extra rust nodig heeft, geef daar dan aan toe.  Ga ook op tijd naar bed en zorg voor een gezond slaap-waak ritme.