Afweer en immuunsysteem

Het afweersysteem bestaat uit onze wittebloedlichaampjes en uit een aantal gespecialiseerde organen en cellen die tot het lymfesysteem behoren. Deze organen en cellen bevinden zich bijvoorbeeld in de lymfeklieren, in onze keel- en neusamandelen, in de darmwand en in de lever.

Afweer en immuniteit

Samen zorgen al deze cellen en organen ervoor dat binnendringende ziekteverwekkers onschadelijk gemaakt worden.
Er zijn witte bloedcellen die de indringers als het ware opeten, of onschadelijk maken door zich aan ze te binden. Andere cellen van het afweersysteem zijn in staat specifieke antistoffen aan te maken tegen ziekteverwekkers. Betreft het een nieuwe ziekteverwekker, dan duurt het enige tijd voordat de productie van antistoffen goed op gang komt. 
Zolang deze productie nog niet goed op gang is gekomen zijn wij afhankelijk van het niet-specifieke deel van ons afweersysteem. Juist dit deel van het afweersysteem gaat slechter werken door stress, slecht slapen en gebrekkige voeding. Ook met het ouder worden wordt dit deel minder krachtig. Ook toename van het vet in de buikholte draagt bij aan deze verstoring.

Als de antistoffen eenmaal worden geproduceerd, dan inactiveren ze zo’n ziekteverwekker, waarna deze door andere cellen opgeruimd kan worden. De cellen die de specifieke antistoffen tegen een bepaalde ziekteverwekker aanmaken blijven vervolgens langere tijd in ons bloed circuleren.
Als er opnieuw een infectie met hetzelfde micro-organisme optreedt kunnen deze cellen zeer snel grote hoeveelheden antistoffen aanmaken, zodat je er niet ziek van wordt. Wij zijn dan immuun geworden voor deze ziekteverwekker. Soms duurt die immuniteit levenslang, maar bij sommige ziekteverwekkers moet het immuunsysteem regelmatig opnieuw geprikkeld worden om antistoffen aan te maken.
Naast het op natuurlijke wijze doormaken van ziekte kan dit proces worden nagebootst door middel van gerichte vaccinatie.

Opruimen

Maar het afweersysteem doet meer. Het helpt ook verouderde lichaamscellen opruimen, of cellen waar iets mis mee is, zoals beschadigde cellen of beginnende kankercellen.
Ook draagt het afweersysteem bij aan het opruimen van lichaamsvreemde stoffen, zoals zware metalen.

Allergie en auto-immuunreacties

Soms is het afweersysteem te actief en worden er ook gezonde cellen en weefsels “aangevallen”. Er ontstaan dan ontstekingen, zoals bij reuma. Of het afweersysteem gaat sterk reageren op onschuldige stoffen, zoals pollen in de lucht. Er is dan sprake van een allergische reactie.

Normaal functioneren

Als dit hele systeem goed functioneert wordt je niet zo snel ziek; ziekteverwekkers worden snel onschadelijk gemaakt en gezonde cellen en weefsels en onschuldige stoffen worden met rust gelaten.

Af en toe een griep of verkoudheid is overigens heel normaal en betekent niet meteen dat je afweersysteem niet goed werkt.

Als het hele afweersysteem goed functioneert wordt je niet zo snel ziek; ziekteverwekkers worden snel onschadelijk gemaakt en gezonde cellen en weefsels worden met rust gelaten.
Af en toe een griep of verkoudheid is overigens heel normaal en betekent niet meteen dat je afweersysteem niet goed werkt.

Wanneer wordt je ziek?

Of wij ondanks ons geavanceerde afweersysteem toch ziek worden hangt van veel factoren af, bijvoorbeeld van de hoeveelheid en de kracht van de binnendringende ziekteverwekkers, onze aanleg en onze conditie. Ook is het van belang of je eerder in contact geweest bent met een ziekteverwekker, of dat die geheel nieuw is voor je afweersysteem.

Onze conditie wordt door vele factoren bepaald, bijvoorbeeld door andere recent doorgemaakte ziekten, maar ook door zaken als voeding, stress, vermoeidheid, slecht slapen, leeftijd, aanleg en blootstelling aan giftige stoffen, bepaalde medicijnen of teveel ultraviolet licht.
Ook varieert de kracht van het afweersysteem met de seizoenen. In onze klimaatzone is ons afweersysteem (helaas) in de winter minder actief dan in de zomer.

Ondersteun je afweersysteem

Om ons afweersysteem in conditie te houden kunnen wij zelf een aantal dingen doen:

• Zorg voor een goede en gevarieerde voeding, eventueel ondersteund door supplementen.
   
• Neem voldoende dagelijkse beweging, het liefst in de buitenlucht
   
• Zonlicht is goed voor je afweer, maar zonnebrand verlaagt juist je afweer.
   
• Zorg voor voldoende slaap.
   
• Vermijd langdurige stress en oververmoeidheid.
   
• Probeer een positieve levensinstelling te behouden of te ontwikkelen en zorg dat je niet in een sociaal isolement geraakt.
   
• Stapeling van vet rond de buikorganen (het viscerale vet) verstoort ons immuunsysteem. Gezonde voeding, gewichtsbeheersing en flink bewegen verminderen dit viscerale vet.

Voor het ondersteunen van een normale functie van het immuunsysteem zijn onder andere vitamine C en vitamine D belangrijk.  Voor een goed werkende afweer is ook het mineraal zink belangrijk.
Je kunt de weerstand ook ondersteunen met traditionele kruiden, zoals echinacea, vlierbessenextract, pelargonium en diverse paddenstoelen.