Bloedsomloop

Het circulatiesysteem bestaat uit het hart, de slagaderen, de haarvaten en de aderen.

Hart en slagaderen

Het hart is een holle spier die als pomp dient binnen het circulatiesysteem. Het zorgt er voor dat het bloed onder druk in de slagaderen wordt gepompt. Deze vangen door hun elasticiteit de drukgolf van iedere hartslag op en geleiden het bloed in de richting van de haarvaten, die zich in alle organen en weefsels van het lichaam bevinden.
In de haarvaten vindt de uitwisseling van zuurstof, kooldioxide, voedingstoffen en afvalstoffen tussen het bloed en de weefsels plaats.

Aderen en lymfevaten

De haarvaten vervoeren het bloed vervolgens naar de aderen. Het in de aderen verzamelde bloed stroomt daarna weer in de richting van het hart.

Parallel aan het aderlijke systeem functioneert het lymfatisch systeem. Het vervoert een deel van het weefselvocht via een apart systeem van lymfevaatjes terug naar de bloedsomloop.

Grote en kleine bloedsomloop

Eigenlijk hebben wij 2 aparte circulatiesystemen; de longbloedsomloop en de lichaamsbloedsomloop. De longbloedsomloop wordt aangedreven door de rechter helft van het hart, terwijl de grote bloedsomloop door de linker harthelft wordt aangedreven. 

De rechter harthelft verzamelt het zuurstofarme bloed en pompt het naar de longen, waar het van zuurstof wordt voorzien. Vanuit de longen stroomt het vervolgens via de longaderen naar de linker harthelft, die het vervolgens de lichaamsbloedsomloop inpompt.

In het hart zorgen 4 kleppen voor de juiste stroomrichting van het bloed. Ook in de aderen bevinden zich kleppen; deze zijn nodig om het bloed, dat in de aderen onder lage druk en grotendeels tegen de zwaartekracht in stroomt, met behulp van rond de aderen gelegen spiergroepen voort te stuwen.

Goede doorbloeding

Voor het goed functioneren van dit systeem is een aantal zaken van groot belang.
Ten eerste dient het bloed onder de juiste druk gehouden te worden; niet te hoog en niet te laag. Daarmee samenhangend is ook een juiste stroomsnelheid van het bloed. Druk en stroomsnelheid hebben te maken met een adequate hartactie, maar ook met de diameter van de bloedvaten.
Onder invloed van stress kunnen de vaatwanden samentrekken, waardoor de bloeddruk stijgt. Dat kan nuttig zijn bij een vecht- of vluchtreactie, maar als dit te lang aanhoudt is een hoge bloeddruk ongezond.

Een verhoogde bloeddruk kan ook het gevolg zijn van een verstoorde nierfunctie, een verminderde elasticiteit van de vaatwand als gevolg van het ouder worden of door een ongezonde leefwijze. 

Gezondheidsadviezen voor de bloedsomloop

Om ons hart en vaatstelsel  gezond te houden zijn de volgende zaken van groot belang:

• voldoende beweging
   
• een gezond gewicht
   
• een gezonde voeding
   
• een goede balans tussen inspanning en ontspanning
   
• en natuurlijk.. niet roken!

Voeding

Wat betreft de voeding: voor hart en bloedvaten is vooral teveel, te vet en te zout eten nadelig.

Wat het vet in de voeding betreft; vooral het verzadigde dierlijke vet in de voeding is schadelijk; het leidt tot verhoging van het verkeerde cholesterol in het bloed en het verhoogt de ontstekingsgevoeligheid.
Onverzadigde vetten hebben dat effect niet. Toch kun je ook die niet onbeperkt eten en bovendien dient er een goede balans te bestaan tussen de verschillende soorten onverzadigde vetten in onze voeding.  De meest voorkomende soorten onverzadigd vet kunnen worden onderverdeeld in de omega 3, omega 6 en omega 9 vetzuren die ze bevatten.

Vetzuurbalans

In de westerse voeding bestaat er naast een overschot aan verzadigde vetten vaak ook een overschot aan omega 6 vetzuren. Dit komt omdat de meest gebruikte spijsolie,  zoals zonnebloemolie en sojaolie veel omega 6 vetzuren bevat.
Omega 6 vetzuren zijn essentieel voor onze gezondheid, maar een teveel ervan verhoogt de ontstekingsneiging in het lichaam.  Het is daarom goed om regelmatig gebruik te maken van olijfolie; dit bevat met name omega 9 vetzuren, een enkelvoudig onverzadigd vetzuur dat gunstig is voor de bloedsomloop en niet onze ontstekingsneiging vergroot.

Om voldoende omega 3 vetzuren binnen te krijgen is iets moeilijker. Omega 3 vetzuren worden in verband gebracht met een gezondere cholesterolbalans en een betere toestand van de vaatwanden. De beste leverancier van omega 3 vetzuren in de voeding is vette vis.
Om voldoende omega 3 met de voeding op te nemen zouden wij daarom (minstens) 2 maal per week vette vis moeten eten, zoals zalm, sardien, makreel of haring.
In de praktijk is dat voor veel mensen moeilijk haalbaar. Daarom is voor velen het nemen van een supplement een uitkomst, ook al gaat er voedingstechnisch niets boven het eten van de vette vis zelf.

Vegetariërs zijn aangewezen op plantaardige vormen van omega 3 vetzuren. Deze zijn te vinden in lijnzaad, walnoten, in chiazaad en hennepzaad. Er zijn ook vegetarische voedingssupplementen verkrijgbaar met omega 3 vetzuren.

Mineralenbalans

Ook een goede mineraalbalans is belangrijk voor het vaatstelsel. De voornaamste mineralen die een effect op de circulatie hebben zijn natrium, kalium, magnesium, calcium en ijzer. Goede verhoudingen tussen natrium, kalium, magnesium en calcium dragen bij aan een goede bloeddruk.

Bij een verhoogde bloeddruk doe je er goed aan wat minder natrium te nemen en juist wat meer kalium, calcium en magnesium. Ook voor het goed functioneren van het hart is dit van belang.
Overigens is het zeker niet zo dat wij natrium helemaal maar weg kunnen laten; het is een essentieel mineraal waar we zeker niet zonder kunnen, alleen krijgen we er tegenwoordig vaak (veel) meer van binnen dan wij nodig hebben.

IJzer hebben wij nodig voor de aanmaak van hemoglobine, de rode bloedkleurstof die als taak heeft om zuurstof te binden in de longen en weer af te geven in de weefsels. Bij een tekort ontstaat bloedarmoede.

De beste bronnen van ijzer zijn vlees en vis. Deze bevatten ijzer in een goed opneembare vorm; het zogenaamde “heem-ijzer”. 
Ook veel groenten en fruit bevatten ijzer, maar dan als non-heem-ijzer.
Om opgenomen te worden moet dat eerst worden omgezet naar heem-ijzer. Dat gebeurt in een zure omgeving. Zuurremmers, maar ook zuurbindende voedingsmiddelen (zoals melk en melkproducten) verlagen de zuurgraad en remmen deze omzetting en maken het ijzer uit plantaardige producten moeilijker opneembaar.

Ook fytinezuur (in volkoren producten en bonen) en oxaalzuur ( in spinazie, chocolade en rabarber) remmen een goede opname. Voor vegetariërs is het daarom extra belangrijk goed op hun ijzeropname te letten.  Indien nodig kan een supplement gebruikt worden.