Metabolisme

Het voedsel dat je eet wordt tijdens de spijsvertering afgebroken tot bestanddelen die voldoende klein zijn om door je darmwand opgenomen te kunnen worden.

Bestanddelen van de voeding

Deze bestanddelen bestaan grotendeels uit suikers, vetzuren en aminozuren. Tevens worden er mineralen, vitaminen en wat andere stoffen opgenomen. Al deze stoffen heb je nodig voor een goed functionerend lichaam.
Het is ook belangrijk dat al die stoffen in de juiste verhoudingen worden opgenomen.

Verbranding

In de lichaamscellen worden deze stoffen verder verwerkt. Het grootste deel dient als grondstof voor het aanmaken van ATP. Dat is de belangrijkste energiedrager in ons lichaam, die bij alle processen die energie kosten gebruikt wordt. Zo kunnen je spiercellen, die veel energie nodig hebben, veel ATP aanmaken uit glucose en uit vetzuren.

Als er te weinig glucose en vetzuren aanwezig zijn zal je lichaam opgeslagen vetten en suikers gaan verbranden. Als er teveel wordt gegeten gebeurt het tegenovergestelde: wij slaan het overschot op in ons lichaam, vooral in de vorm van vet.

Meer is minder

Een prachtig systeem, waarbij het helpt om in tijden van overvloed veel te eten, zodat je in tijden van schaarste een voorraadje hebt.
Maar wat als er voortdurend overvloed is? Juist, je wordt dikker!

Als wij dat binnen de perken willen houden zal dat vooral op het gebied van voeding en beweging moeten gebeuren. Allerlei middelen die aangeboden worden als afslankmiddelen werken doorgaans niet of nauwelijks. Of ze bevatten gevaarlijke en verboden middelen, zoals efedrine.

Snel of traag?

Er bestaan ook individuele verschillen in de snelheid van energieomzetting in ons lichaam. De één lijkt als het ware een zuiniger motortje te hebben dan de ander. Handig als voedsel schaars is, maar onhandig als voedsel overal verkrijgbaar is en relatief goedkoop.

Soms is er bij een tragere verbranding sprake van een medisch probleem, zoals een niet goed werkende schildklier of een ander hormonaal probleem. Met de juiste behandeling kan dat vaak gecorrigeerd worden. Hetzelfde geldt voor het omgekeerde, waarbij de verbranding te snel gaat.

Maar bij de meeste mensen met overgewicht is er geen directe medische oorzaak. Het heeft in de meeste gevallen te maken met ons eet- en leefpatroon. En dan zijn er zoals gezegd veel individuele verschillen, overigens ook in de mate waarin je weerstand kunt bieden aan al die verleidingen.

Gezonde voeding

Gelukkig is er de laatste jaren een sterk toegenomen belangstelling in gezond voedsel. Er zijn vele boeken geschreven, bijvoorbeeld “De Voedselpiramide” die een hulp kunnen zijn bij het goed balanceren van je voeding en je helpen gezond en goed op gewicht te blijven.

Wij merken dat een steeds groter wordende groep mensen bereid is tot verregaande aanpassingen in hun voedingspatroon om gezond en slank te blijven. Zo is er een verrassend groot aantal mensen dat nu een vorm van "intermittent fasting" doet.

Om je metabolisme te bevorderen zijn er vooral 3 dingen van groot belang:

• Gezonde voeding, goed van samenstelling, in de juiste hoeveelheden en de juiste verhoudingen
   
• Voldoende beweging
   
• Voldoende slaap

Eten en slapen

Over wat goede voeding is bestaat zoals altijd wel enige discussie. Onder Spijsvertering geven wij wat richtlijnen voor hoe een gezonde voeding er ongeveer uit zou kunnen zien.

Onder voldoende beweging verstaan wij dagelijks minimaal 30 minuten redelijk inspannend lichamelijk bezig zijn. Maar dat betekent niet dat je dan de rest van de dag in je luie stoel kunt blijven hangen. Er is namelijk een sterk verband tussen het aantal uren per dag dat je zittend doorbrengt en de neiging tot overgewicht!

Er is aangetoond dat mensen die tekort slapen een grotere kans hebben om aan te komen. Hoe dat precies werkt is niet geheel duidelijk, maar misschien is het simpelweg omdat je geen calorieën kunt opnemen zolang je slaapt.

Grapefruit en groene thee

Er zijn ook voedingsmiddelen die een effect op je metabolisme hebben. Zo is er bijvoorbeeld onderzoek waaruit blijkt dat een halve grapefruit een half uur voor een maaltijd maakt dat je heel geleidelijk wat afvalt, zodat je na een 3 maanden gemiddeld 1,5 kilo kwijt bent. Mogelijk helpt ook het regelmatig drinken van groene thee, hoewel daar nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor is.

Dagritme en tussendoortjes

Wat ook nog uit kan maken is het tijdstip van de dag waarop je eet. Een goed ontbijt is hierbij belangrijk. Als je niet ontbijt blijft je metabolisme langer op het lage pitje staan waar het ’s nachts op functioneert. Als je dan later op de dag alsnog een flinke maaltijd eet is de kans dat je een deel daarvan als vet opslaat groter. Als er voldoende eiwitten in je ontbijt zitten maakt dat ook dat je later meer weerstand kunt bieden aan calorierijke tussendoortjes.

Over tussendoortjes gesproken, een handje gemengde noten en een appel zijn ideale tussendoortjes. Ze zijn gezond en geven een verzadigd gevoel. Je eet dan later automatisch wat minder. Dat geldt ook voor pure chocola (minimaal 70% cacao); een stukje pure chocola geeft een langdurig verzadigingsgevoel, zodat je later minder eet.

Een zware avondmaaltijd zal voor een groot deel niet meer verbrand worden en wordt dan als vet opgeslagen. Zorg dus voor een goed ontbijt, verstandige tussendoortjes en eet ’s avonds niet teveel.

Maar er zijn ook mensen die merken dat wanneer ze het ontbijt juist overslaan en tot aan de lunch niets eten dat een gewichtsverminderend effect heeft. Dat is een vorm van "intermittent fasting", waarbij je af en toe, of dagelijks, gedurende een langere periode niets eet. Als je langere tijd geen voedsel tot je neemt, langer dan 16 uur, dan registreert je lichaam dat er iets aan de hand is. In een reactie daarop veranderen er een aantal zaken in je lijf; onder andere wordt je insulinegevoeligheid groter en herstellen je cellen effectiever van beschadigingen. Intermittend fasting kan een goede manier zijn om je gewicht op peil te houden, terwijl het ook je algemene gezondheid kan bevorderen.

Voedingsstoffen

Vele stoffen in je voeding zijn belangrijk voor het goed laten verlopen van je metabolisme. Zo weten wij dat je chroom nodig hebt voor een normaal koolhydraatmetabolisme. Ook diverse B-vitaminen spelen een rol bij het vrijmaken van energie uit voeding. Een volwaardige voeding dient dus voldoende van deze stoffen te bevatten.