Luchtwegen

De luchtwegen bestaan uit de bovenste luchtwegen en de lagere luchtwegen.
De bovenste luchtwegen omvatten de neus, bijholten, het middenoor, de keel, de stembanden en de luchtpijp. Onder de lagere luchtwegen worden de grote en kleine bronchiën en de longen verstaan.

De ademhaling

Bij de inademing zet de borstholte, met daarin de longen,  uit waardoor de druk in de longen daalt. Het gevolg is dat lucht vanuit de luchtpijp en de bronchiën gaat stromen in de richting van de longen.

In de longen bevinden zich de longblaasjes, minuscule blaasjes met een heel dun wandje, waardoor de lucht kan diffunderen en vervolgens opgenomen wordt in het bloed van de haarvaatjes die als een netwerkje rond de longblaasjes liggen. Tegelijkertijd wordt vanuit dat bloed koolzuur afgegeven aan de longblaasjes. Bij de uitademing verlaat een deel van dit koolzuur ons lichaam en zijn wij klaar voor de volgende inademing.

Slijmvliezen

De luchtwegen zijn aan de binnenzijde bekleed met een slijmvlies, voorzien van trilharen. Deze trilharen zorgen ervoor dat het slijm voortdurend omhoog verplaatst wordt, richting mond en neus. Op deze wijze reinigen de luchtwegen zichzelf voortdurend. Dit omhoog gewerkte slijm wordt, samen met vuil en ziektekiemen opgehoest,  doorgeslikt, uitgespuugd of uitgesnoten.

Als het slijmvlies ontstoken raakt, bijvoorbeeld bij een griep, een verkoudheid of bronchitis neemt de slijmproductie toe terwijl de trilhaarfunctie tijdelijk vaak vermindert. Het gevolg is dat wij meer moeite hebben om het slijm kwijt te raken en wij veelvuldig moeten hoesten en snuiten.
Overigens is ook roken en het inademen van sterk vervuilde lucht funest voor de trilhaartjes; deze werken daardoor een stuk minder goed.

Ook de bijholten en het middenoor zijn bekleed met hetzelfde soort slijmvlies. Als het op deze plaatsen ontstoken raakt en het slijmvlies daardoor opzet, kunnen deze holtes afgesloten raken, wat kan leiden tot pijn en verdere ontsteking.

Allergieën

Naast infecties en vervuilde lucht kunnen ook allergieën voor stoffen die wij inademen zorgen voor ontsteking van de slijmvliezen. Dit zie je bijvoorbeeld bij hooikoorts of allergie voor huisstof of dierenharen. De allergische klachten kunnen variëren van wat neusloop en niezen tot aanvallen van benauwdheid. Dat laatste zie je vooral bij mensen die gevoelig zijn voor astma. Astma is een aangeboren aandoening, waarbij de wanden van de luchtwegen te sterk reageren op diverse prikkels, onder andere op allergenen en als reactie daarop samentrekken en zich daardoor vernauwen , wat leidt tot een bemoeilijkte ademhaling.

Infecties

Als de lagere luchtwegen ontstoken raken kan dit aanleiding geven tot bronchitis en longontsteking. Beide aandoeningen dienen onderzocht en behandeld te worden door een arts.

Bovenste luchtweginfecties gaan in de meeste gevallen vanzelf over. Alleen als de klachten lang aanhouden, steeds erger worden of als je er algemene ziekteverschijnselen van krijgt dien je een arts te raadplegen. Soms ontwikkelen klachten van de bovenste luchtwegen zich geleidelijk tot een infectie van de lagere luchtwegen. Dat gebeurt met name bij griep en andere soms ernstige virusinfecties. Ook dan is speciale zorg en aandacht nodig.
Vaak zijn bovenste luchtweginfecties het gevolg van een besmetting met een verkoudheidsvirus. Hiervan bestaan er duizenden. Je lichaam zal zelf afweer moeten ontwikkelen tegen dit soort virussen. Bij de een gaat dat sneller dan bij de ander. In de winter is onze afweer vaak wat lager, terwijl we vaker met veel mensen tijd in kleine ruimten doorbrengen. Zo kunnen verkoudheidsvirussen zich ’s winters makkelijker verspreiden dan ’s zomers.

Soms word ons lichaam geconfronteerd met nieuwe soorten virussen, waar het nog geen afweer tegen heeft kunnen opbouwen. Vaak gaat dat juist om virussen die via de luchtwegen aangrijpen. Dat heeft ermee te maken dat de slijmvliezen van de luchtwegen intensief met virusdeeltjes in contact kunnen komen die door anderen in de lucht worden verspreid. Slijmvliezen zijn dan veel kwetsbaarder dan de huid. Een goede algemene afweer kan helpen om ziektekiemen in een vroeg stadium in toom te helpen houden.

Wat kun je zelf doen om je luchtwegen gezond te helpen houden?
 

• Zorg dat je schone lucht inademt
   
• Zorg voor voldoende beweging en een goede conditie
   
• Voorkom luchtweginfecties door te zorgen voor een goede weerstand en goede hygiëne
   

Schone lucht

Van roken (en meeroken) weten wij allang dat het schadelijk is voor je luchtwegen. Maar dat geldt ook voor andere vuiligheid die wij dagelijks inademen. Kijk naar de luchtkwaliteit in je leef- en werkomgeving. Voldoende ventilatie is belangrijk om de lucht gezond te houden. Je raakt zo schimmels,overtollig vocht en stof kwijt. Bij klussen en schoonmaakbeurten binnenshuis is goede ventilatie extra belangrijk.
Als je echter aan een drukke weg woont zal de buitenlucht niet al te best zijn. Je kunt dan een goed luchtfilter overwegen, zowel voor de lucht die van buiten komt als voor de binnenlucht.
Draag bij stoffige klusjes een beschermkapje rond mond en neus.
Te droge lucht kan ook tot klachten leiden en kan de slijmvliezen gevoeliger maken voor virale infecties. Dit gebeurt vooral in de winter. Gebruik indien nodig een luchtbevochtiger, maar zorg er wel voor dat daar zich geen schimmel in ontwikkelt.

Beweging

Met oefenen kun je de inhoud van je longen niet echt vergroten, maar door een betere conditie gaat je lichaam efficiënter om met zuurstof en scheidt het koolzuur beter uit. Het netto resultaat is dat je minder snel “buiten adem” raakt.

Veel beweging zorgt ook voor een betere weerstand plus nog veel andere positieve effecten op je lichaam.
Als het enigszins mogelijk is zorg dan dat je beweging in een omgeving met schone lucht plaatsvindt. Ga dus liever niet joggen in de stad of naast de snelweg.

Weerstand en hygiëne

Luchtweginfecties kunnen leiden tot problemen met de ademhaling, vooral bij ouderen, kleine kinderen, mensen met COPD of astma en mensen met een verlaagde weerstand.

Om infecties te helpen voorkomen is het belangrijk regelmatig je handen goed te wassen. Vermijd gedurende het griep- en verkoudheidsseizoen mensenmenigten.
Door te zorgen voor een gezonde leefstijl, goede voeding (eventueel ondersteund met supplementen) en voldoende beweging kun je je weerstand op peil houden. Kijk ook bij de adviezen onder Afweer en Immuunsysteem.

Zuivelproducten kunnen bij sommige mensen het slijm dikker maken, zodat het minder makkelijk opgehoest kan worden.
Stomen kan soms helpen bij vastzittend slijm. Je gebruikt daarvoor heet water, waar je verder niets aan toe voegt.

Er zijn aanwijzingen dat een stofje in chocolade (theobromine) een onderdrukkend effect heeft op de hoestprikkel. Als je last hebt van een langdurige prikkelhoest zou je kunnen proberen of een paar stukjes pure chocolade per dag een positief effect heeft. Neem dan chocolade met een zo hoog mogelijk gehalte aan cacao.